Anayasa Mahkemesi ülkemizde ilk kez 1961 Anayasası ile düzenlenmiş olup, halen faaliyetine devam etmektedir. Anayasa Mahkemesinin en temel görevi, Anayasa değişikliklerinin, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve TBMM içtüzüğünün Anayasaya uygunluğunu denetlemektir. Bunlara bir de 23 Eylül 2012 tarihi itibariyle uygulanmaya başlayan ve istisnai bir hak arama yöntemi olan bireysel başvuru yolu eklenmiştir. Ankara Avukat | ASG Hukuk ve Danışmanlık Bürosu olarak bu makaledeki amacımız, ihlal edilen hakkın telafi edilmesine yönelik imkân sağlayan Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yolu ve gerekli prosedürler ile ilgili değerlendirmelerde bulunmaktır.
BAŞVURU YOLU
Bireysel başvuru, ihlal edildiği değerlendirilen hakkın hem Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde (AİHS), hem de Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında güvenceye kavuşturulmuş olması şartıyla temel hak ve özgürlükleri (mülkiyet, yaşam, özgürlük ve güvenlik, adil yargılanma vs.) kamu gücü/erki tarafından ihlal edilen kişilerin, işletilmesi gerekli olan kanun yollarının tüketilmesinden sonra başvuru yapabilecekleri ve ikincil nitelik arz eden istisnai bir hak arama yöntemidir. Yani önce ilgili mahkemelerden yapılması gerekli tüm başvurular yapılacak, nihayetinde bir sonuç alınamazsa verilen son kesin karardan sonra, son çare olarak, Anayasa Mahkemesine, hak ihlali olduğu ileri sürülerek başvuru yapılacaktır.
Bireysel başvuru yolu, doktrinde olağanüstü kanun yolu olarak ifade edilmektedir. Burada kastedilen şudur; şayet ihlal edilen bir hak var ise, önce idari ve yargısal diğer tüm yollar tüketilmelidir. Bu bakımdan Anayasada başvuru şartı olarak, olağan kanun yollarının tüketilmiş olması yeterlidir.
BAŞVURU HAKKI
Bireysel başvuru yolunun işletilmesine konu edilecek hak ihlalinin (mülkiyet, yaşam, özgürlük, adil yargılanma, makul sürede yargılanma, vd.) çifte korumalı olması gerekir. Yani hem Anayasa ile hem de Türkiye’nin imza koymuş olması (taraf olması) şartı ile AİHS ve Eki protokollerde koruma altına alınan bir hakkın ihlali söz konusu olmalıdır. Aksi takdirde başvuru hakkı bulunan kimse veya avukatı tarafından başvuru yapılsa bile olumlu bir sonuç almak mümkün olmayacaktır.
BAŞVURU ŞARTLARI
İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için yasada/kanunda öngörülmüş idari ve temyiz dahil bir kararın kesinleşmiş olması aşamasına kadar olan yargısal başvuru yollarının tamamının Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekir. Bu husus başvuru şartlarının en önemlisidir.
Ayrıca başvuruda bulunurken kişi, konu, zaman ve yer şartlarına uymak gerekir.
Bununla birlikte başvuru dilekçesi resmi dilde doldurulmalıdır. Yani bireysel başvurular için kullanılan dil Türkçe olmalıdır.
Başvurucu bir avukat tarafından temsil ediliyorsa, mutlaka vekâletnamenin sunulması gerekmektedir.
Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten; başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz (30) gün içinde yapılması gerekir.
BAŞVURU SONUCU VERİLEBİLECEK KARARLAR
Ankara ili Çankaya ilçesinde bulunan Anayasa Mahkemesi (Ahlatlıbel Mahallesi İncek Şehit Savcı Mehmet Selim Kiraz Bulvarı No:4), esas inceleme sonunda başvurucunun hakkının ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verir.
İhlal kararı verilmesi halinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere kararın hüküm bölümünde yer verir.
Anayasa Mahkemesine Başvuru yolu sonucunda kabul edilemezlik (Ret) kararı verilmesi halinde ise, başvurucu veya avukatı tarafından tebliğ tarihinden itibaren 6 ay içerisinde Fransa’da bulunan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvuru yapılması gerekecektir.
Ankara’da bulunan ASG Hukuk ve Danışmanlık Bürosu | Ankara Avukat olarak müvekkillerimize hem Anayasa Mahkemesine (AYM) hem de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) yapılacak başvurularda hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti sağlamaktan onur duyarız. Bireysel başvuru işlemleriniz için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
